- γαιοκτησία
- Η ιδιοκτησία, κατοχή και χρήση της γης από συγκεκριμένους, διαφορετικούς σε κάθε περίπτωση φορείς: γένος, βασιλιά, ιερατείο, κοινότητα, άτομο. Το δικαίωμα κατοχής και χρήσης της γης δεν πρέπει να συγχέεται με το δικαίωμα ιδιοκτησίας της γης. Στην ιστορική εξέλιξη του θεσμού, ο τύπος της ατομικής ιδιοκτησίας της γης εμφανίστηκε τελευταίος. Έτσι, στα αρχαία φεουδαρχικά κράτη της Ανατολής, μοναδικός ιδιοκτήτης της γης ήταν το κράτος ή ο αυτοκράτορας ή ο ίδιος ο θεός. Από το σύστημα της αυτοκρατορικής ή βασιλικής ιδιοκτησίας της γης, με την ανάπτυξη του ρωμαϊκού θεσμού του beneficium, του δικαιώματος δηλαδή να κατέχει και να καρπώνεται κάποιος μια ορισμένη έκταση γης, χωρίς το δικαίωμα της απαλλοτρίωσης ή της κληρονομικής μεταβίβασης, με αντάλλαγμα την παροχή κυρίως στρατιωτικών υπηρεσιών προς τον ηγεμόνα, φτάσαμε στο σύστημα της αριστοκρατικής ιδιοκτησίας της γης, όπως στη μεσαιωνική Ευρώπη, που από τον 11o αι. μπορούσαν οι φεουδάρχες υποτελείς να μεταβιβάζουν κληρονομικά και αργότερα (13oς-14oς αι.) να διαθέτουν ελεύθερα το φέουδό τους.
Η γ. στην Ελλάδα πέρασε από τον θεσμό της γ. του γένους, όπου η γη ανήκε απρόσωπα στο γένος, στη γ. της οικογένειας, όταν με την αποσύνθεση των παλιών γενών εμφανίστηκαν οι αριστοκρατικές οικογένειες (οίκοι), οι απόγονοι δηλαδή βασιλιάδων, ιερέων, πολεμικών αρχηγών κλπ., που με την πάροδο του χρόνου σταθεροποιούσαν τα αρχικά δικαιώματα κατοχής και χρήσης της γης, την οποία κατείχαν στο όνομα του γένους. Από τη γ. των οικογενειών με την παραπέρα αποδυνάμωση των αριστοκρατικών οίκων, αντιστρόφως ανάλογη με την ανάπτυξη της αστικής τάξης (εμπόρων, εφοπλιστών, βιοτεχνών), η πορεία προς την ατομική ή ιδιωτική ιδιοκτησία υπήρξε γοργή. Στην εξέλιξη αυτή βοήθησε σημαντικά ο θεσμός της δουλοκτησίας με τη δυνατότητα συσσώρευσης πλούτου που παρείχε η εργασία των δούλων. Παράλληλα, με την ατομική ιδιοκτησία της γης ίσχυε, ως κατάλοιπο της παλιάς ιδιοκτησίας του γένους, και η κοινοτική ιδιοκτησία γης (βοσκότοποι, δάση κλπ.), σε περιορισμένη όμως κλίμακα.
* * *ηη ιδιοκτησία μεγάλων εκτάσεων γης.
Dictionary of Greek. 2013.